کبد چرب حاصل تجمع و نفوذ چربی در سلول های کبدی است. مقدار چربی کبد در حالت طبیعی کمتر از 5 گرم به ازای 100 گرم وزن کبد می باشد، هرگاه مقدار چربی کبد از 5 درصد وزن آن بیشتر شود، به این حالت کبد چرب گفته می شود.
کبد چرب به دو نوع الکلی و غیر الکلی تقسیم می شود:
کبد چرب الکلی: این بیماری به دلیل مصرف دراز مدت الکل به وجود می آید. در اثر مصرف الکل، کبد بیش از بقیه اندام ها مورد آسیب قرار گرفته و ملتهب می شود. التهاب کبد در دراز مدت باعث به وجود آمدن کبد چرب الکلی می شود. درمان کبد چرب الکلی در مرحله اول قطع مصرف الکل است.
کبد چرب غیر الکلی: چاقی، افزایش قند خون ( دیابت نوع دو) و افزایش چربی های خون از جمله مهمترین علل بروز کبد چرب غیر الکلی هستند.مطالعات نشان داده اند که بیشتر از 75 درصد افراد چاق مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی هستند.
درمان کبد چرب:
سبک زندگی سالم اولین و مهمترین روش درمانی در این بیماری محسوب می شود. کاهش تدریجی وزن و افزایش فعالیت بدنی روش درمانی معمول بیماری کبد چرب غیر الکلی هستند و استفاده از این روش های درمانی منجر به بهبود آنزیم های کبدی، کاهش تجمع چربی در کبد و در بعضی موارد کاهش درجه التهاب کبد می شود. رعایت رژیم غذایی کم چرب نسبت به رژیم غذایی پرچرب، میزان چربی موجود در کبد را کاهش می دهد. به بیمارانی که میزان زیادی گوشت، به خصوص گوشت های قرمز و فرآوری شده مصرف می کنند، توصیه می شود گوشت کمتری دریافت کنند و دریافت ماهی را افزایش دهند. کاهش مصرف فست فود ها نیز به رژیم غذایی سالم کمک می کند. بعضی از انواع چربی ها می توانند در کبد چرب نقش محافظتی داشته باشند که مهمترین آن ها اسید های چرب امگا 3 است که مهمترین منبع آنها روغن ماهی است. این اسید های چرب باعث افزایش حساسیت به انسولین، کاهش تری گلیسرید کبدی، کاهش میزان آنزیم های کبدی در سرم و کاهش التهاب کبد می شوند. از دیگر منابع غذایی مفید اسید های چرب چند باندی غیر اشباع هستند که می توان به گردو، دانه آفتابگردان، دانه کنجد، کره بادام زمینی، روغن زیتون، ماهی ساردین و لوبیای سویا اشاره کرد. روغن زیتون یکی از منابع عمده اسید اولئیک است که باعث کاهش تجمع چربی در کبد شده و رها شدن چربی از کبد را افزایش می دهند و بازگشت اسیدهای چرب از بافت چربی به کبد را نیز کاهش می دهد و در نتیجه موجب بهبود التهاب کبد می شوند.
همچنین توصیه می شود مصرف منابع غنی از کلسترول ( مغز، سیرابی، جگر، زرده تخم مرغ، کره و…) و قندهای ساده کاهش یابد.
به طور کلی می توان نتیجه گیری کرد که در بیماران مبتلا به کبد چرب غیر الکلی، کاهش وزن و رعایت رژیم غذایی مناسب با کاهش میزان دریافت منابع غذایی حاوی اسیدهای چرب اشباع، اسیدهای چرب ترانس، قندهای ساده، کلسترول و افزایش مصرف منابع اسیدهای چرب غیر اشباع با یک یا چند باند دوگانه به همراه فعالیت بدنی و کاهش وزن تدریجی جزء بهترین روش های درمانی است.
رژیم چربی خون:
✓ چربی ها
چربی های موجود در طبیعت (حیوانی و گیاهی) سه دسته اصلی دارند:
الف) چربی های ساده مانند : تری گلیسیرید ها
ب) چربی های مرکب مانند : فسفولیپید ها ، گلیکو لیپیدها و لیپوپروتئین ها که در بغضی اعمال حیاتی بدن نقش دارند.
ج) چربی های مشتق شده که از چربی های ساده و یا مرکب مشتق می شوند مانند کلسترول
چربی ها در روده تحت تاثیر ترشحات صفراوی وآنزیم های لوزالمعده (لیپاز) شکسته و به اجزاء اولیه اصلی به ویژه اسید چرب و گلیسرول تجزیه میشوند این اجزاء پس از جذب از جدار روده وارد خون میشوند و در بدن به مصرف تولید انرژی می رسند و یا پس از ترکیب مجدد به صورت تری گلیسیرید ذخیره می گردند ویا به صورت چربی های فعال نظیر، لیپوپروتئین ، گلیکوپروتئین و فسفولیپیدها درمی آیند.
✓ چربی مصرفی در انسان 2 دسته است:
الف) چربی های مرئی مانند چربی موجود در دنبه – پوست مرغ- کره – مارگارین- و انواع روغن های جامد و مایع (چربی مصرفی جهت پخت و سرخ کردن غذا)
ب)چربی نامرئی مانند چربی موجود در گوشت خالص گوسفند ، گوساله ، مرغ ، ماهی ، سوسیس و کالباس که دیده نمیشوند و اغلب به صورت فراوان در داخل سلول های عضلانی و دیواره سلول ها و غیره وجود دارند.
تقریبا 50 درصد از مقدار چربی مصرفی روزانه هر فرد از چربی پنهان و بقیه از چربی آشکار تآمین میشود.
✓ نقش چربی ها در بدن:
چربی به ترتیب تقریبا 15 و25 درصد توده بدنی مردان وزنان را تشکیل میدهد و وظایف زیر را برعهده دارد:
1. ذخیره انرژی
2. محافظت از اعضای داخلی بدن در مقابل ضربه
3. محافظت از اعضای داخلی بدن در مقابل سرما
4. حمل ویتامین های محلول درچربی در بدن
✓ چربی خون بالا چیست؟
برای درک اینکه اختلال لیپیدی به چه معنا است باید بیشتر درباره کلسترول بدانید. دو نوع کلسترول اصلی در بدن انسان وجود دارند که عبارتند از لیپوپروتئین با چگالی کم LDL ) )و لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL)
LDL همان کلسترول بد است که توسط بدنتان ساخته و توسط غذاهای سرشار از کلسترول مانند گوشت قرمز یا لبنیات جذب میشود. کلسترول با دیگر چربیها ترکیب و در خون باقی میماند که سبب انسداد شریانها میشود. این اتفاق جریان خون را کاهش داده و موجب مشکلات جدی از جمله بیماریهای قلبی، حمله قلبی یا سکته مغزی برای سلامت میشود. به دلیل تاثیرات بالقوهای که LDL دارد. پزشکان سطح کمی از آن را توصیه میکنند. HDL را نیز کلسترول خوب مینامند و از قلب محافظت میکند. HDL کلسترولهای مضر را از شریانها خارج میکند. به همین دلیل پزشکان توصیه میکنند سطح HDL را در بدن افزایش دهید.
✓ علائم چربی خون بالا چیست؟
برخی از مشکلات سلامتی روی سطح کلسترول تاثیر میگذارند. علائم چربی بالای خون ممکن است به واسطه این موارد بروز کند:
1. دیابت
2. کم کاری تیروئید
3. سندروم متابولیک
4. سندروم کوشینگ
5. سندروم تخمدان پلی کیستیک
6. بیماری کلیوی
✓ آیا چربی خون درمان دارد؟
ترکیبی از داروها و تغییرات سبک زندگی، درمانی موثر برای کنترل سطح کلسترول و تری گلیسیرید بالا است. همچنین ممکن است پزشک مکمل های خاصی را تجویز کند.
✓ برخی از توصیه های ضروری:
• یکی از علتهای مهم افزایش تری گلیسرید افزایش وزن است. کاهش وزن تدریجی میتواند به بهبود چربیهای خون از جمله تری گلیسرید کمک زیادی کند. چاقی منجر به افزایش چربیهای مضر در کبد میشود. کاهش وزن باعث مهار آن میشود. راهحلهای عملی کاهش کالری عبارتند از: به نصف رساندن میزان غذای سرو شده در رستوران، حذف کردن نان، چیپس و سایر مخلفات همراه وعده غذایی، حذف میانوعدههای غیر ضروری.
• رژیم بدون ورزش کلسترول خوب و کلسترول بد را کم میکند. رژیم با ورزش کلسترول بد را پایین میآورد و کلسترول خوب را افزایش میدهد. روزانه نیم ساعت پیاده روی سریع مقدار کلسترول خون را کاهش میدهد و از خطر بروز سکته قلبی جلوگیری میکند . ورزش مناسب مثل پیاده روی سریع، ورزشهای سؤدی، دویدن آهسته، دوچرخه سواری و شنا.